Muur van Mussert - Lunteren

Geen enkel ander object met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog heeft méér voor- en tegenstanders gehad bij het toekennen van de status van rijksmonument (2018). De inmiddels vervallen 150 meter lange muur was vlak voor de Tweede
Wereldoorlog bijna letterlijk het toneel van de zogenoemde beruchte ‘Hagespraken’. Bij deze jaarlijkse partijbijeenkomsten sprak de leider van de NSB, Anton Mussert, zijn aanhang toe om de eenheid onderling te versterken.

Het terrein eromheen had iets weg van een Romeins openluchttheater waar massa’s NSB’ers een plekje vonden. Duizenden mensen die muziek maakten en met vlaggen
zwaaiden. De decadente toespraken van Mussert hadden een pro-Duits karakter: Mussert hield zijn aanhang voor dat Duitsland niet in oorlog was met Nederland, maar het land juist beschermde tegen bijvoorbeeld luchtaanvallen van de
Geallieerden, getuige de toespraak van 22 juni 1940. Ironisch genoeg verbood de Duitse bezetter de politiek getinte bijeenkomsten, kort na het uitbreken van de
oorlog; de traditie van de Hagespraken was van korte duur. Het bouwwerk is sindsdien aan verval onderhevig.

Het was geen toeval dat juist Lunteren werd gekozen om de Muur van Mussert ─ dat onderdeel was van een veel groter complex, Het Nationaal Tehuis ─ te bouwen. De plek ligt erg centraal en was in de Romeinse tijd een Germaanse cultusplaats. Vooral de Germaanse vroegere cultuur en haar gebruiken lagen inhoudelijk in lijn met het gedachtegoed van de NSB, en ruimer gezien het nationaalsocialisme, oftewel het nazisme.

Vandaag de dag is er een camping (De Goudsberg) om het monument heen gebouwd. In 2017 werd er door de eigenaar van de camping een sloopvergunning aangevraagd bij de gemeente Ede. De toekenning ervan werd door historici, publicisten en museumdirecteuren via een brandbrief aan de verantwoordelijke
minister tegengehouden. Mogelijk dat de Muur van Mussert in de toekomst via een beheerstichting gerestaureerd wordt.