Liudgerkerk Niekerk - Niekerk

De Liudgerkerk in Niekerk (Westerkwartier, Groningen) is een romaanse zaalkerk die in de 12e of vroege 13e eeuw werd gebouwd met tufsteen. In de 13e eeuw volgden de toevoeging van een bakstenen toren, deels met hergebruikt tufsteen, en een zuidelijke zijbeuk. Een geplande noordelijke uitbreiding kwam nooit tot stand en werd dichtgemetseld. Het oorspronkelijke halfronde koor maakte in de 17e eeuw plaats voor een driezijdig gesloten koor.

Eeuwenlang bleef de kerk het middelpunt van het dorp, met een rieten dak dat later werd vervangen door dakpannen, en een uiterlijk dat in 1879 volledig bepleisterd werd. Bij een restauratie tussen 1964 en 1967 werd de pleisterlaag verwijderd en herstelde men de romaanse vensters.

Binnen bezit de kerk waardevolle historische elementen. De rijk gesneden preekstoel uit 1705 is het werk van Allert Meijer en Jan de Rijk. Het orgel, gebouwd door de gebroeders Van Oeckelen in 1895, is grotendeels in originele staat gebleven. Er zijn ook herenbanken met familiewapens en herinneringen aan een luidklok uit 1620, die in de Tweede Wereldoorlog werd geroofd en later vervangen. Bij opgravingen tijdens de restauratie werden restanten van het oude altaar van Bremer zandsteen teruggevonden, wat meer inzicht geeft in de middeleeuwse inrichting van het gebouw.

De kerk staat op een cirkelvormig, verhoogd kerkhof dat ouder is dan de huidige kerk en ooit omgeven was door een gracht. Volgens overlevering moest dit geesten binnenhouden. Vandaag de dag is de Liudgerkerk eigendom van de Protestantse Gemeente Niekerk-Oldekerk-Faan-Enumatil en heeft ze de status van rijksmonument.

De kerk is ook verbonden met de eeuwenoude lokale haringtraditie, waarbij sinds 1476 jaarlijks op de woensdag voor Pasen haring wordt uitgedeeld aan de armen van Niekerk, Oldekerk en Faan. Dit gebruik is inmiddels erkend als immaterieel cultureel erfgoed.