Ede, Harskamp, Lunteren

De Tweede Wereldoorlog laat nog steeds diepe sporen na bij mensen die de oorlog bewust hebben meegemaakt. De gebeurtenissen staan in het collectieve geheugen gegrift, waarbij de generaties die erna komen de herinnering eraan kunnen beleven om ervan te leren. In de driehoek Harskamp ─ Ede ─ Lunteren vind je veel monumenten, gedenkplaten en ruïnes die ons allen aan deze zwarte bladzijdes in de vaderlandse geschiedenis herinneren. Dit centraal gelegen gedeelte van de provincie Gelderland, behorend tot de gemeente Ede, speelde een grote rol in de Tweede Wereldoorlog. Zware gevechten met tanks en vliegtuigen met afwerpbare bommen die vuur uit de hemel lieten regenen, te midden van de prachtige natuur waar de Veluwe om bekend staat. Het contrast kon haast niet groter.

Ede zelf ging op het hoogtepunt van de Tweede Wereldoorlog gebukt onder een bombardement om de Duitse bezetter zoveel mogelijk uit te schakelen. Het was het startschot voor Operation Market Garden, waarbij de Geallieerden burgerslachtoffers incalculeerden. De trauma's die de Edenaren opliepen waren ongekend.

Otterlo was tijdens de bevrijding het toneel van een korte maar hevige veldslag. Ter herinnering aan deze gebeurtenis staat er in Otterlo aan de Dorpsstaat een monument ter nagedachtenis aan de gesneuvelde Canadese en Britse militairen. Ook vier inwoners van Otterlo kwamen om. Aan de Duitse kant waren er naar verluidt honderden doden onder de soldaten. Het was de laatste grote Slag in Nederland.

Harskamp heeft vlak na de Tweede Wereldoorlog een grote rol gespeeld als het gaat om vergeldingsacties. Tijdens de bevrijding werden hier 4.000 landverraders gevangengehouden in een speciaal daarvoor ingericht interneringskamp om later door de Canadezen berecht te worden. Hier zaten collaborateurs uit het hele land die gediend hadden voor de Waffen-SS, de Ordnungspolizei en het Vrijwilligerslegioen Nederland. Voor déze personen was de oorlog duidelijk nog niet voorbij.

Wanneer je de rust en de stilte ervaart op de Veluwe, het gefluit van de vogels hoort en je misschien zelfs hier en daar een jong hertje spot, besef je dat het wel eens heel anders had kunnen aflopen als het Nederlandse verzet niet had standgehouden op deze plek. Je kunt vandaag de dag gaan en staan waar je wilt en op de fiets stappen wanneer het je uitkomt. Allemaal dankzij de offers die bijna honderd jaar geleden door duizenden verzetshelden zijn gebracht.


Foto 1: Nationaal Archief

Deze premium fietsroute is samengesteld door onze redacteur: Martin van Rhee.