Damme, Sluis, Retranchement

De Staats-Spaanse Linies zijn een netwerk van militaire verdedigingswerken die in de 16e en 17e eeuw zijn aangelegd in het grensgebied tussen het huidige België en Nederland. Ze ontstonden tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648) en werden verder uitgebouwd in de periode daarna, vooral tijdens het Twaalfjarig Bestand en de Spaanse Successieoorlog.

Deze fietsroute voert je tussen het Nederlandse Retranchement en het Vlaamse Damme langs forten, vestingen, redoutes, schansen, grachten en inundatiegebieden (opzettelijk onder water gezette landstroken). Ze markeerden de scheidslijn tussen de protestantse Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (de "Staatse" kant) en de katholieke Zuidelijke Nederlanden, toen in Spaanse handen. Vandaar de naam: Staats (van de Republiek) en Spaans (van de Spaanse Nederlanden).

Onderweg doorkruis je historische vestingsteden als Sluis en Damme, die ieder op hun eigen manier deel uitmaakten van dit grensverdedigingssysteem. Sluis, met zijn goed bewaarde wallen en strategische ligging aan de Zwinmonding, was lang een twistappel tussen strijdende legers. Damme kreeg in de 17e eeuw een zevenhoekige omwalling met bastions, speciaal aangelegd om Brugge te beschermen tegen Spaanse aanvallen.

Een groot deel van de route volgt de Damse Vaart, het kaarsrechte kanaal dat begin 19e eeuw in opdracht van Napoleon werd gegraven, deels door Spaanse krijgsgevangenen. Hoewel de vaart uit een latere periode stamt, weerspiegelt het kanaal hoe dit grensgebied door de eeuwen heen van militair-strategisch belang bleef. Geflankeerd door populieren snijdt de vaart door het vlakke landschap, en vormt zo een bijna serene tegenhanger van de woelige geschiedenis die zich hier afspeelde.