Oudewater, Lopik, Schoonhoven

In de 16e eeuw wilden de plaatsen bij de Goejanverwellesluis, waaronder Woerden, Oudewater en het Groot Waterschap Woerden, het waterpeil verhogen. Dit zou grotere schepen in staat stellen gemakkelijker de sluis te passeren. Steden zoals Delft, Gouda en Rotterdam waren echter tegen dit plan en wonnen uiteindelijk de rechtszaak. Ondanks de tegenstand werd in 1558 het waterpeil toch verhoogd. Het conflict werd zo bekend dat het zelfs in de geschiedenisboeken terechtkwam.

Zo'n tweehonderd jaar later werd de sluis opnieuw het toneel van een conflict dat veel teweegbracht. Prinses Wilhelmina van Pruisen werd bij deze sluis aangehouden door de patriotten en gevangengenomen. Voor haar broer was dit voldoende reden om direct Pruisische troepen in te zetten en zijn zus te hulp te schieten. Uiteindelijk leidde deze aanhouding tot de val van de patriotten en kwamen de Oranjes weer aan de macht.

Oudewater kent een zwarte bladzijde in hetzelfde geschiedenisboek: de stad werd in 1575 bijna volledig uitgemoord door de Spanjaarden. Slechts drie mensen overleefden het. Om deze reden wordt de inname van Oudewater ook wel de Oudewaterse moord genoemd.

Maar ook Schoonhoven speelde een rol in de geschiedenis, namelijk tijdens de oorlog tussen Vlaanderen en Holland. Lange tijd was Schoonhoven de enige Hollandse plaats die nog voor Vlaanderen koos. Tijdens een belegering wist Willem III van Holland een overgave af te dwingen door de vader van de slotvoogd van Schoonhoven, Nicolaas van Cats jr., vast te ketenen aan de stormram. Met deze dreiging gaf de slotvoogd, Hendrik van Cats, zich over.