Dongen, Kaatsheuvel, Loon op Zand

Dongen dankt zijn naam aan de rivier de Donge, die je tijdens de route twee keer oversteekt en ook een stukje volgt. Het gebied waar je doorheen fietst, was vroeger het domein van leerlooierijen en kleine schoenfabrieken, dankzij de aanwezigheid van beekjes en eikenbomen die voor eikenschors zorgden. De burgemeester van Kaatsheuvel vond dat een wankele basis voor de plaatselijke economie. Dat leidde tot de oprichting van Natuurpark De Efteling, bedoeld als recreatief tegenwicht voor de leerindustrie. Het park groeide uit tot het huidige attractiepark dat nog altijd aan de rand van het dorp ligt.

Even verderop strekken de Loonse en Drunense Duinen zich uit: een uitgestrekt stuifzandgebied dat zeldzaam is in Europa. Hier fietst je door een landschap dat constant in beweging is, waar wind en zand vrij spel hebben tussen heide en bosranden. Ooit was dit een bedreiging voor boeren, die hun akkers zagen verstuiven en vruchtbare grond verloren. Vanaf de negentiende eeuw werd dat een serieus probleem, waarop grootschalige bebossing volgde met onder andere grove den, om het zand te fixeren. Tegelijkertijd verdwenen schadelijke praktijken zoals het afplaggen van heide en overbegrazing.

Wat vroeger een ongewenst natuurverschijnsel was, wordt nu bewust in stand gehouden. Beheerders laten delen van het zand opnieuw stuiven om zeldzame flora en fauna ruimte te geven. Zo wordt het gebied beheerd met een balans tussen behoud van dynamiek en bescherming van de omgeving. Landbouwgrond komt daarbij niet langer in gevaar: het stuifzand is teruggedrongen tot binnen de grenzen van het natuurgebied.