Tempel van Empel - 's-Hertogenbosch

Omstreeks de beginjaren van onze jaartelling stond aan de Maas bij het huidige Empel een bijzondere tempel. Deze werd gebouwd in Gallo-Romeinse stijl. Romeinse bouwprincipes zoals steenbouw en zuilengalerijen werden daarbij gecombineerd met inheemse, Keltisch-Germaanse religieuze tradities. De tempel was opgedragen aan Hercules Magusanus. Deze god komt voor onder die naam in de Bataafse cultuur, maar werd ook onder de Romeinen vereerd als Hercules. Dit maakte hem bij uitstek de beschermheilige van Bataafse (vaak militaire) gemeenschappen.

De tempel stond op een vierkant terrein van ongeveer 50 bij 50 meter, ommuurd en met een indrukwekkende toegangspoort aan de westzijde. Centraal prijkte de cella, een rechthoekig heiligdom van ongeveer 10 m × 10 m en tot 10 m hoog, omgeven door zuilengalerijen. Dit gebouw was verfraaid met rode dakpannen die mooi contrasteerden met de witte muren.

De stenen, tufsteen, kalk- en zandsteen werden via de rivieren aangevoerd, onder andere uit de Eifel en regio’s als Namen en Luik. Dakpannen vertoonden stempels zoals “AAF” en “ABF", de merktekens van de makers.

Het terrein leverde onder meer vondsten op zoals mantelspelden, munten, wapens, helmen en sieraden. Veel wapens bleken gebruikt, waarschijnlijk aangeboden als dankoffers door Bataafse soldaten die hun carrière hadden overleefd.

Rond de 3e eeuw raakte de tempel door een brand verwoest. In de 4e eeuw werden de overgebleven stenen hergebruikt, onder andere voor de bouw van een fort bij Kessel.