Gemaal Leemans - Wieringerwerf

Je staat hier voor een indrukwekkend stukje techniek en architectuur. Met dit gebouw is de ontwikkeling van de polder begonnen. Dit gemaal werd in 1930 in gebruik genomen en speelde een hoofdrol in het droogleggen van de Wieringermeer. Samen met Gemaal Lely pompte het in slechts een half jaar tijd maar liefst 20.000 hectare polder droog. Het gemaal is vernoemd naar Wilhelmus Leemans, hoofdinspecteur van Rijkswaterstaat en een sleutelfiguur in de Zuiderzeewerken.

De gemalen waren bewust verschillend uitgevoerd. Leemans draaide op diesel, Lely op elektriciteit. Zo kon men altijd blijven pompen, ook bij stroomuitval of brandstoftekort.

Kijk eens goed naar het gebouw. Het ontwerp is van Dirk Roosenburg, een architect die werkte in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Dat zie je terug in de strakke lijnen, functionele vormen en het gebruik van witgeschilderd beton.

Het ontwerp van het gebouw heeft ook te maken met de inpoldering. De lange horizontale gevels volgen de lijn van de dijk en benadrukken de relatie tussen mens en landschap. Let op de ramen in repeterend patroon: ze geven het gebouw een industrieel karakter. En kijk je naar het beton, dan zie je nog de afdrukken van de houten bekisting, een subtiele verwijzing naar het vakmanschap van toen.

Samen met de schutsluis, het transformatorhuisje en de dieselolietanks vormt Gemaal Leemans een beschermd rijksmonument. Het gemaal is in 1994 gerenoveerd en nog steeds in werking.

Maar ook het omringende landschap werd zorgvuldig ontworpen met strakke verkaveling en rechte wegen en lanen. De boerderijen, elk met een eigen bouwstijl die werd afgestemd op het type bedrijf, zijn uniek in Nederland. Het plan voor deze inrichting kwam van de Directie Wieringermeer. De dorpen zijn ontworpen door architect Granpré Molière, het groenontwerp is van landschapsarchitect J.T.P. Bijhouwer.

Nog een bijzonder detail: nabij liggen de kazematten, bunkers uit de Tweede Wereldoorlog. Er is hier nooit gevochten, maar ze zijn zeker een bezoek waard.