Gemaal De Waterwolf - Lauwerzijl

Na de afsluiting van het Reitdiep bij Zoutkamp (1877) raakte de natuurlijke afvoer naar zee geregeld gestremd. Provincie en Rijk besloten daarom in 1918 tot de bouw van een groot boezemgemaal aan het Reitdiep, op de landtong tussen Reitdiep en Kommerzijlsterriet. Gemaal De Waterwolf werd in 1920 voltooid en op 5 november 1920 officieel in gebruik genomen, met koninklijk bezoek. Het was, samen met het Woudagemaal in Lemmer, één van de grootste gemalen van Europa. Bovendien was het het eerste elektrisch aangedreven boezemgemaal van Nederland.

Oorspronkelijk had De Waterwolf drie horizontale schroefpompen (ca. 1.000 m³/min per pomp); in 1928 kwam er een vierde bij. Totaal debiet toen: ~4.000 m³/min. In 1997/1998 is de capaciteit vergroot met twee extra (verticale) pompen, waardoor het totaal rond 4.500 m³/min werd. De aandrijving evolueerde van elektrisch (1920) naar diesel-elektrisch (1946) en vanaf 1975/78 directe dieselmotoren.

Het complex is een rijksmonument. Het hoofdgebouw in ambachtelijk-traditionele baksteenstijl heeft aan beide lange zijden vijf grote rondboogvensters, een zadeldak en stalen polonceau-spanten in de pompenhal. De Stork-schroefpompen zijn nog aanwezig. In 1946 kwam aan de zuidwestzijde een uitbreiding (portiekgebouw) naar ontwerp van Reitsema & Nienhuis (Leens); het ketelhuis werd toen inwendig verbouwd.

Tegenwoordig wordt het gemaal nog steeds ingezet bij hoge waterstanden. Je kunt binnenkijken tijdens een rondleiding of tijdens de jaarlijkse Open Monumentendagen in september.

Foto: ©Nationaal Archief