Niftrik, Wijchen, Leur

Het verhaal van vandaag speelt zich af in het gebied ten zuiden van de Waal, net ten noorden van de Maas. Een landschap dat al duizenden jaren door deze rivieren gevormd wordt. Het water zette klei af, blies zand tot duinen en groef nieuwe armen en kreken. Nog altijd is het een land vol vennen, meren, stroompjes en afgesneden rivierarmen. Een landschap dat voortdurend in beweging is.

Het water bracht niet alleen leven, maar speelde ook een strategische rol. Aan de Maas verrezen kastelen en vestingen om het noorden van Nederland te beschermen. Kasteelheren kozen hun plek zorgvuldig: vaak bovenop een motte, een kunstmatig opgeworpen heuvel, zodat ze ver konden uitkijken over hun landerijen. Ook religie drukte hier eeuwenlang een stempel. In de Middeleeuwen volgden kloosters en kerken elkaar op, totdat de Reformatie nieuwe scheidslijnen trok en diepe sporen naliet.

Vandaag gaan we op zoek naar de verdwenen stenen in het land van de vennen. Welke kastelen zijn tot ruïne vervallen, hoe kwam het dat kerken hun schip verloren, en wat gebeurde er met de ingestorte toren van Hernen?

Leuk om te weten als je door dit landschap fietst: er zijn nog veel meer stenen verdwenen dan je op het eerste gezicht zou vermoeden. In Balgoij stond ooit een kasteel, en in Leur waarschijnlijk ook. Voor de ongeoefende kijker valt daar niets meer van terug te zien. Toch verraadt in Leur de zes meter hoge motte, vlakbij de oude kerk, dat hier ooit een burcht stond.

De redenen dat stenen verdwenen, zijn net zo gevarieerd als de gebouwen zelf. Oorlogen en veldslagen lieten smeulende resten achter. De Reformatie maakte kerken en kapellen overbodig, waardoor ze in verval raakten. Soms stortte een toren gewoon door ouderdom in. En vaak werden stenen hergebruikt voor boerderijen of wegen in de omgeving. Telkens weer veranderde zo het aanzicht van het landschap.

En terwijl de muren in de loop der eeuwen afbrokkelden, bleven de vennen. Stilletjes liggen ze hier, tussen de rivierduinen en de heidevelden. Samen met de ruïnes en torens vertellen ze het verhaal van dit bijzondere gebied.


Deze Premium fietsroute werd samengesteld door onze redacteur: Désirée van Uffelen.