Rotterdam, Feijenoord, Ridderkerk

Fijenoord begon ooit als een zompig, afgelegen eiland in de Maas, ingeklemd tussen rivierarmen en kreken zoals het Zwanengat. In de 17e en 18e eeuw had het een luguber karakter. Er stond een pesthuis waar pestpatiënten in quarantaine werden gehouden. Daarvoor diende het zelfs als galgenveld buiten de stadspoorten van Rotterdam. De ligging maakte het uitermate geschikt voor alle zaken waar de stad liever op afstand bleef. Maar juist die afgezonderde ligging bleek later de perfecte plek voor een nieuw soort bedrijvigheid: de opkomst van de stoomvaart.

In 1825 kwam de visionaire ingenieur Gerhard Roentgen met een ambitieus plan. Hij vestigde op het verlaten terrein een scheepswerf voor de Nederlandsche Stoomboot Maatschappij. Zo werd het ‘Etablissement Fijenoord’ geboren, gevestigd in het voormalige pesthuis. Aanvankelijk was het bedoeld voor de reparatie van stoomschepen, maar al snel groeide de werf uit tot een innovatieve machinefabriek waar stoomketels, scheepsmotoren en zelfs complete schepen werden gebouwd. De naam Fijenoord werd synoniem voor technische vooruitgang en Rotterdam ontwikkelde zich als belangrijke haven- en industriestad.

Gedurende de 19e en begin 20e eeuw werkten er duizenden mensen op de werf. Hele generaties groeiden op rond het ritme van het dok, het geluid van klinkhamers, stoomfluiten en de tewaterlating van trotse schepen. Met de schaalvergroting en de fusie tot Wilton-Fijenoord in 1929, verschoof het zwaartepunt van de productie naar Schiedam. De werfactiviteiten op het eiland liepen langzaam terug, tot de sluiting in de jaren ’70. Wat achterbleef was een industrieel landschap vol karakter, te herkennen aan de fabriekshallen, spoorlijntjes en havenkades.

Vandaag de dag is Fijenoord een levendige stadswijk met een stoer verleden. Tussen moderne woningen, creatieve werkplekken en het water zijn nog altijd sporen van de scheepsbouw te ontdekken. Oude loodsen zijn omgebouwd tot ateliers en bedrijven, en op sommige plekken zie je nog de originele bakstenen van de fabrieken. Wie hier fietst, trapt letterlijk door de geschiedenis van Rotterdam: van quarantaineterrein tot broedplaats van de stoomtechniek, en van dok tot dynamische woonwijk.

Foto: Scheepswerf Fijenoord in 1955 ©Nationaal Archief