Zutphen, Warnsveld

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Zutphen herhaaldelijk zwaar getroffen door strijd en bombardementen. In mei 1940 bliezen Nederlandse troepen de Oude IJsselbrug op om de Duitse opmars te vertragen. Vijf jaar later, tijdens de bevrijding in april 1945, deden terugtrekkende Duitse troepen hetzelfde. Ook de Eefdesebrug over het Twentekanaal werd eind maart 1945 door de Duitsers opgeblazen, in een poging de opmars van de Canadese bevrijders te stoppen. Je passeert beide bruggen tijdens deze route.

De stad werd bovendien zwaar getroffen door een geallieerd bombardement in oktober 1944. Dit bombardement raakte per ongeluk het centrum van Zutphen en kostte vele levens.

In het nabijgelegen Warnsveld leken de gevolgen van de oorlog aanvankelijk mee te vallen. Dat veranderde op 28 maart 1945, toen er een V1-bom midden in het dorp insloeg. Een V1 was een klein onbemand straalvliegtuigje met een grote hoeveelheid springstof in de neus. Meestal vlogen ze met een jankend geluid over Warnsveld heen. Maar op deze woensdagavond ging het mis: de automatische piloot functioneerde niet goed, waardoor het toestel, inclusief explosief, neerstortte in het hart van het dorp. Twaalf mensen kwamen hierbij om het leven en 22 woningen raakten zwaar beschadigd.

Aan de rand van Warnsveld ligt GGNet, een centrum voor specialistische psychische zorg. Ook tijdens de oorlog bevonden zich hier al psychiatrische patiënten. Toen langs de kust de Atlantikwall werd aangelegd, werden patiënten uit andere instellingen overgeplaatst naar Groot Graffel (de voorloper van GGNet), waardoor het centrum overvol raakte. De omstandigheden verslechterden sterk: patiënten sliepen op de grond, het was koud en er heerste een groot voedseltekort.

Tijdens de geallieerde opmars werd Groot Graffel aangezien voor een Duits bolwerk. De Duitsers hadden er loopgraven rondom aangelegd, maar waren inmiddels vertrokken. Toch kregen de geallieerden het bevel het gebouw onder vuur te nemen. Twee moedige medewerkers stapten met gevaar voor eigen leven op de Canadese commandant af om uit te leggen dat het geen Duitse vesting was. Dankzij hun moedige tussenkomst werd een ramp voorkomen.