Nijmegen, Kekerdom, Gendt

Langs de Waal stond ooit een indrukwekkend lint van steenfabrieken van Millingen tot Nijmegen. Vandaag de dag is er nog maar één actieve steenfabriek te vinden in Gendt, maar overal in het landschap zie je de sporen van dit rijke verleden. Hoge schoorstenen van de voormalige fabrieken, een ruïne van een veldoven en de voormalige woning van de 'steenbaas' van fabriek De Ooij. Ook veel van de waterplassen in het landschap zijn er niet zomaar: een groot aantal zijn kleiputten waar de rivierklei uit werd gewonnen om te kunnen verwerken tot bakstenen.

Kekerdom vormt een historisch hart van dit verhaal. In 1873 werd hier een steenfabriek opgericht die bijna anderhalve eeuw lang draaide. In de eerste helft van de 20ste eeuw werkten veel Kekerdommers hier. Mannen, vrouwen en zelfs kinderen, vaak als gezin. Ze woonden in arbeidershuisjes die vanaf 1919 bij de fabriek verrezen. Het was zwaar werk: klei werd met de hand gekneed, in mallen geperst en in veldovens gebakken.

De veldoven die je onderweg passeert is een tastbare herinnering aan de manier waarop honderden jaren lang de stenen werden gebakken. Wekenlang brandden de ovens op hoge temperatuur. Zwaar en intensief werk, en ondanks het belang ervan voor de bouw van heel Nederland, werd er vaak neergekeken op het ‘steenovenvolk’.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde de fabriek een onverwachte rol: omdat ze bleef draaien, konden veel mannen in Kekerdom ontkomen aan verplichte arbeid voor de bezetter. De fabriek sloot uiteindelijk haar deuren in 1985.

Vandaag zie je tijdens je fietstocht nog altijd de contouren van die bedrijvigheid. Terwijl je verder fietst richting Doornenburg en Gendt, waar de laatste actieve steenfabriek nog rookt, geniet je van een levend museum in een prachtige groene omgeving.